Een rijbewijs kan van rechtswege (automatisch dus) door een strafbeschikking of door een onherroepelijke veroordeling door een rechter ongeldig worden verklaard op grond van de zogenoemde “recidiveregeling ernstige verkeersdelicten”. Dit is opgenomen in artikel 123b van de Wegenverkeerswet 1994 (hierna: WVW) en wordt ook wel het puntenrijbewijs genoemd.

Op grond van deze regeling raakt iemand het rijbewijs kwijt wanneer hij of zij binnen vijf jaren na een onherroepelijke veroordeling of strafbeschikking opnieuw onherroepelijk wordt veroordeeld voor rijden onder invloed en daarbij – voor wat betreft de alcohol – een promillage van minimaal 1,3‰ / 570 ugl wordt vastgesteld. Ook speelt de recidiveregeling een rol wanneer een bestuurder bij de aanhouding niet wil meewerken aan het (adem)onderzoek.

Rijbewijs ongeldig, wat nu?

Om weer over een rijbewijs te kunnen beschikken, dient de bestuurder aan te tonen dat hij beschikt over de vereiste rijvaardigheid en geschiktheid om een motorrijtuig te mogen besturen. De vereiste rijvaardigheid dient te worden aangetoond door opnieuw theorie- en praktijkexamen te doen. De geschiktheid moet blijken uit een verklaring van geschiktheid (die de bestuurder kan verkrijgen via het CBR). De kosten daarvan zijn voor de bestuurder.

Onevenredige gevolgen?

De recidiveregeling is mede afhankelijk van de snelheid waarop het Openbaar Ministerie strafzaken voor de rechter brengt. De pleegdatum van de eerste veroordeling is namelijk niet relevant, het gaat om de datum waarop de eerste veroordeling onherroepelijk is geworden. Wanneer iemand in 2017 onder invloed van alcohol heeft gereden, maar de zaak pas in 2019 door een rechter is afgedaan, kan de recidiveregeling in 2021 nog steeds van toepassing zijn. Dit leidt – wat ons betreft – tot onevenredige gevolgen voor een bestuurder.

Daarnaast vindt in feite dubbele bestraffing plaats. Door de veroordeling krijgt de bestuurder al een straf opgelegd. De rechter houdt daarbij rekening met de persoonlijke omstandigheden van een bestuurder en met recidive. Bij de toepassing van artikel 123b WVW spelen persoonlijke omstandigheden geen rol, maar wordt het rijbewijs automatisch ongeldig verklaard.

Verschil met het rijbewijs voor beginnende bestuurders

Het puntenrijbewijs moet niet worden verward met het “beginnersrijbewijs” voor beginnende bestuurders. Het puntenrijbewijs heeft betrekking op rijden onder invloed en geldt voor iedereen. Het beginnersrijbewijs geldt enkel voor beginnende bestuurders en ziet niet op rijden onder invloed. Iemand die op of na zijn achttiende levensjaar het rijbewijs heeft gehaald, is vijf jaar lang beginnend bestuurder. Heeft iemand voor zijn of haar achttiende levensjaar het rijbewijs behaald, dan is diegene zeven jaren lang beginnend bestuurder.

Wanneer iemand als beginnend bestuurder voor de tweede keer voor één van de hieronder genoemde verkeersovertredingen is veroordeeld, wordt de geldigheid van het rijbewijs geschorst. De verkeersovertredingen die strafpunten kunnen opleveren zijn:

• het veroorzaken van gevaar of hinder in het verkeer;
• het veroorzaken van een verkeersongeval, waardoor een ander is gedood of zwaar lichamelijk letsel is toegebracht;
• bumperkleven bij een snelheid van meer dan 80 kilometer per uur;
• het op autosnelwegen meer dan 40 kilometer per uur harder rijden dan toegestaan. Of op andere wegen meer dan 30 kilometer per uur harder rijden dan toegestaan;
• het niet naleven van de verkeersregels, waardoor een aanrijding met lichamelijk letsel of materiële schade is ontstaan.

Wanneer een beginnend bestuurder twee “strafpunten” op zijn rijbewijs heeft, doet de politie een melding bij het CBR en wordt de geldigheid van het rijbewijs geschorst. Het CBR legt dan een rijvaardigheidsonderzoek op waaraan de bestuurder moet meewerken. Ook in dit geval zijn de kosten voor de bestuurder. Wanneer de bestuurder niet meewerkt aan het onderzoek of uit het onderzoek blijkt dat de bestuurder ongeschikt is voor het besturen van een motorvoertuig, wordt het rijbewijs definitief ongeldig verklaard. Om weer te kunnen beschikken over een rijbewijs zal de bestuurder opnieuw theorie- en praktijkexamen moeten doen. Ook deze kosten komen dan voor de rekening van de bestuurder

Uit onze praktijk blijkt namelijk dat het in dit soort zaken van groot belang is om goed en onderbouwd verweer te voeren. Bovendien blijkt dat er vaak verweer mogelijk is op formeel-juridisch punten die op het eerste (leken)oog niet zichtbaar zijn. Wij kunnen het dossier opvragen en beoordelen of het onderzoek dat is verricht en de wijze waarop het dossier tot stand is gekomen ook voldoet aan de daaraan te stellen wettelijke (strenge!) eisen. Dat wil in de praktijk namelijk nog wel eens tot een vrijspraak leiden.